Capellirallus karamu Falla, 1954 – Snipe-rail
Synonimy: sniperail, snipe rail, New Zealand Snipe-rail
Taksonomia: Podgromada/ Klad: Neornithes; rząd: żurawiowe – Gruiformes, rodzina: chruściele – Rallidae
Podgatunki: brak
Wymiary: dł. 25-35 cm.; masa ciała ok. 240 g.
Wymiary kości (cm): cra (1) 3,09; cor (7) 1,38 – 1,59; sca (1) – 2,8; hum (13) 2,18 – 2,8; uln (2) 1,56-1,69; cmc (2) 0,93-1,09; fem (21) 4,30 – 5,00; tib (10) 6,28 – 7,29; tmt (10) 3,86 – 4,31.
Opis: Charakterystyczny nielotny wodnik z małymi skrzydłami i dość długimi nogami, nieco większymi niż u wodnika białobrewego Hypotaenidia phillippenis. Wyróżniał się bardzo długim, cienkim i zakrzywionym dziobem (dł. ok. 7,01 cm), który był dłuższy, w stosunku do wielkości ptaka, niż u jakiegokolwiek innego chruściela. Długość szkieletu skrzydła mniejsza (4,67-5,58 cm) od dł. dzioba (7,01 cm) – prawdopodobnie posiadał najmniejsze skrzydła ze wszystkich znanych chruścieli. Dziób smukły i elastyczny, górną połówkę ptak mógł zgiąć, zarówno u nasady, jak i w pobliżu końca dzięki mięśniom głowy (siłę przenosiły więzadła i elementy kostne); pozwalało to na otwieranie i zamykanie końcówki dzioba podczas gdy pozostała część była zamknięta. Koniec dzioba lekko spłaszczony i usiany małymi otworami na komórki czuciowe (ciałkami Herbsta), które wykrywały zmiany ciśnienia w wilgotnej glebie i błocie, wytwarzane przez zdobycz; kończyny tylne i miednica są dość podobne do tych u weki Gallirallus australis; proporcjonalnie duża k. stęp-śródst. tmt jest praktycznie identyczna u weki.
Behawior: żerował sondując glebę zapewne czasami w towarzystwie innych gatunków o podobnej ekologii, których dzioby umożliwiały na sondowania gleby na różnych głębokościach – u bekasa północnego Coenocorypha barrierensis do ok. 4,5 cm, u w. bekasowatego do 5,6 cm, u kiwi małego Apteryx owenii do ok. 80 mm a u kiwi północnego Apteryx mantelli do 130 mm.
Habitat: wilgotne, ciemne lasy z gęstymi koronami drzew.
Areał: zach. cz. Wyspy Północnej Nowej Zelandii.
Wędrówki: prawdopodobnie osiadły.
Zimowiska: w obrębie areału lęgowego
Stwierdzenia poza zasięgiem: brak danych
Liczebność: wymarły w czasie osadnictwa europejskiego choć dawniej pospolity; liczebność znacznie spadła w ciągu ostatnich 1000 lat. Jako główną przyczynę wymarcia uważa się pojawienie szczura polinezyjskiego Rattus exulans w czasie kolonizacji wyspy przez Maorysów oraz przekształcanie jego siedlisk (wypalanie).
Zasięg czasowy: ?plejstocen – holocen (?XVI w)
Szczątki kopalne: Holotyp (Auckland Museum 901.1) niekompletny szkielet obejmujący czaszkę, tylną kończynę, kręgi i miednicę odkryty przez speleologów w jaskini Karamu (na płd-zach. od Hamilton); liczne szczątki m.in. kompletne szkielety znane z Lake Poukawa (Hawke’s Bay) i kilku in. stanowisk w zach. cz. wyspy.
Polska: nie występował
Głos: nie znany
Okres lęgowy: nie znany
Gniazdo: brak danych
Jaja: brak danych
Inkubacja: brak informacji
Opieka nad potomstwem: brak danych
Pożywienie: bezkręgowce żyjące w glebie, chwytane podczas sondowania (jak u rycyków, bekasów i kiwi) do głębokości 5,6 cm.
Bibliografia:
Falla, R. 1954. A new rail from cave deposits in the North Island of New Zealand. Records of the Auckland Institute and Museum 4: 241-244
Horn, P.L. 1983. Subfossil avian deposits from Poukawa, Hawkes Bay, and the first record of Oxyura australis (blue-billed duck) from New Zealand. Journal of the Royal Society of New Zealand 13: 67-78.
Marchant, S. & Higgins, P.J. (red.) 1993. Handbook of Australian, New Zealand & Antarctic Birds. Volume 2, Raptors to lapwings. Melbourne, Oxford University Press. Str. 527-528.
Olson, S. L. 1975. A review of the extinct rails of the New Zealand region (Aves: Rallidae). National Museum of New Zealand Records 1 (3): 65–71.
Olson, S. L. 1977: A synopsis of the fossil Rallidae. Chapter 5. W: Rails of the world, a monograph of the family Rallidae (red: Ripley, S. D). Toronto, Feheley. Str. 367.
Southey, I. 2013. Snipe-rail. In Miskelly, C.M. (ed.) New Zealand Birds Online. www.nzbirdsonline.org.nz
Taylor, B. 2010. Rails: A Guide to Rails, Crakes, Gallinules and Coots of the World. Bloomsbury Publishing, str..
Trewick, S.A. 1997a. Flightlessness and phylogeny amongst endemic rails (Aves: Rallidae) of the New Zealand region. Philosophical Transactions of the Royal Society of London Series B 352 (1352): 429–446.
Watola, G. 2009. The Discovery of New Zealand’s Birds. Wyd.2. Arun Books, Orewa, New Zealand. Str. 113-114.
Worthy, T,H. i Holdaway, R.N. 2002. The Lost World of the Moa: Prehistoric life of New Zealand. Indiana University Press, Bloomington and Indianapolis. Str. 384-386.
Sugerowana cytacja: Gryz, P. 2020. Wodnik bekasowaty – Capellirallus karamu Falla, 1954 – Snipe-rail. Ornitofrenia – Systematyka i ewolucja ptaków. http://ornitofrenia.pl/%e2%80%a0-wodnik-bekasowaty/