Porphyriops melanops (Vieillot, 1819) – Spot-flanked Moorhen
P. m. melanops (Vieillot, 1819)
Synonimy: Gallinula melanops Vieillot, 1819
Taksonomia: Podgromada/ Klad: Neornithes; Rząd: Żurawiowe – Gruiformes; Rodzina: Chruściele – Rallidae
Podgatunki: P. m melanops (Vieillot, 1819) – płd-wsch. Boliwia, Paragwaj, wsch. i płd. Brazylia, płn-wsch. Argentyna i Urugwaj.; P.m. crassirostris (Gray, J. E., 1829) – Chile i płd-zach. Argentyna; P.m. bogotensis (Chapman, 1914) – środkowe Andy (Kolumbia).
Wymiary: dł. 22–30 cm; masa ciała 154–225 g.
Morfologia: Charakterystyczna kureczka z czarną przednią częścią głowy, łupkowo-szarym spodem oliwkowo-brązowym wierzchem i intensywnie, biało cętkowanymi bokami oraz wyraźnymi białymi pokrywami nadogonowymi. Tęczówki czerwone; dziób mocny, limonkowo-zielony, tarczka zielona lub niebieskozielona, nogi zielonkawe; palce u nóg z płatami skórnymi (jak u łysek Fulica). Brak dymorfizmu płciowego. Sylwetka płynącego osobnika z nieznacznie uniesionym tyłem ciała. Po sezonie lęgowym tarczka na głowie blednie. Upierzenia osobników immaturalnych do tej pory nie opisano; juwenalne prawie jednolicie oliwkowobrązowe, nieco jaśniejsze poniżej i z mniej wyraźnym plamkowaniem na bokach. Pisklęta czarnobrązowe. Podgatunki różnią się kolorem podbarkówek, które są czysto białe u bogotensis i paskowane u pozostałych; ponadto podgatunek crassirostris jest mniejszy od nominatywnego i ma zwykle grubszy dziób.
Zachowanie: obserwowana zwykle podczas żerowania.
Habitat: Stawy, mokradła, laguny i brzegi jezior z bujną roślinnością; także podmokłe sawanny, trzcinowiska i nadrzeczne bagna ; W Argentynie na nizinach (do 750 m), w Kolumbii na wysokości 2000–3000 m.n.p.m.
Areał: Cztery izolowane populacje w Ameryce Płd.: pierwsza – środkowa Kolumbia, druga – Chile i płd-zach. Argentyna, trzecia – płd-wsch. Boliwia, Paragwaj, płn-wsch. Argentyna, Urugwaj i skrajnie płd. Brazylia; czwarta – wsch. Brazylia.
Wędrówki: osiadła; część ptaków być może wędrowna – w Cape San Antonio (Argentyna) ptaki nieobecne pomiędzy V a IX.
Zimowiska: nie znane
Osobniki zabłąkane: brak danych
Liczebność: gatunek najmniejszego ryzyka (LC); lokalnie liczna w płn-wsch. Brazylii, szeroko rozpowszechniona w płd-zach. Brazylii, Paragwaju, Boliwii i na nizinach w płn-zach. Argentyny; i prawdopodobnie rozprzestrzenia się na południe. Podgatunek bogotensis ma niewielki zasięg ale najwyraźniej lokalnie liczna, np. w Parque La Florida (niedaleko Bogoty).
Zasięg czasowy: ?plejstocen – dziś
Szczątki kopalne: formacja Ñuapua (cf. melanops), wczesny holocen Boliwii.
Głos: gdakanie przypominające nagły wybuch histerycznego śmiechu (szczegóły patrz xeno canto); odzywa się głównie wieczorem. https://www.xeno-canto.org/species/Porphyriops-melanops
Okres lęgowy: Kolumbia: II i VI; Chile: X-XI; płd-wsch. Brazylia: X do III; Argentyna: X-II.
Gniazdo: wśród trzciny lub na wilgotnym podłożu, nieco powyżej lustra wody; czara zbudowana z suchych trzcin.
Jaja: 4–8
Inkubacja: brak danych
Opieka nad potomstwem: brak danych
Pożywienie: dokładna dieta nie jest znana ale najprawdopodobniej różne bezkręgowce; pływając zbiera pokarm z wynurzonej roślinności lub z powierzchni wody; rzadko spaceruje po roślinności bagiennej lub na lądzie.
Bibliografia:
BirdLife International. 2016. Gallinula melanops. The IUCN Red List of Threatened Species 2016: e.T22692887A93373536. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T22692887A93373536.en.
Taylor, B. i Kirwan, G. M. 2020. Spot-flanked Gallinule (Porphyriops melanops), wersja 1.0. W: Birds of the World (red: del Hoyo,J; Elliott, J. A.; Sargatal, J.; Christie, D. A. i de Juana, E. ). Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, Nowy Jork, USA. https://doi.org/10.2173/bow.spfgal1.01.
Vezzosi, R.I.; Brunetto, E. i Noriega, J.I. 2010. Las Aves de la Formación Ñuapua (Holoceno temprano) de Bolivia. Ameghiniana 47(1), 123–128.
Sugerowana cytacja: Gryz, P. 2020. Kureczka kropkowana – Porphyriops melanops (Vieillot, 1819) – Spot-flanked Moorhen. Ornitofrenia – Systematyka i ewolucja ptaków. http://ornitofrenia.pl/kureczka-kropkowana/
